Spelsystemen | Hoe laat je jouw team verdedigen?

De aanval is de beste verdediging, hoor je wel eens als het over voetbal gaat. Maar misschien is bij volleybal je verdediging juist wel je beste aanval, en zijn de befaamde woorden “als wij de bal hebben, kunnen hun niet scoren” veel meer van toepassing op ons spelletje.

Om die bal ook daadwerkelijk van de grond te houden, moeten we goed verdedigen. Daarvoor is het handig om een duidelijk verdedigingssysteem te hanteren. Er zijn talloze verdedigingssystemen mogelijk, de variaties zijn bijna oneindig, maar over het algemeen wordt er gekozen uit één van de vier bekendste systemen: het 3-1-2-systeem, het 3-2-1-systeem, het 2-1-3-systeem en het 2-0-4-systeem

Maar wat houden die systemen precies in en voor welk systeem moet jij als trainer gaan kiezen?

Waarop baseer je je keuze?

Net zoals bij zoveel andere beslissingen in het volleybal (en in het hele leven, eigenlijk) geldt voor de opstelling van de veldverdediging dat die van verschillende dingen afhankelijk is. Als eerste is het belangrijk om jouw eigen spelersgroep te kennen. Hoe jouw spelers zich opstellen is afhankelijk van hun persoonlijke mogelijkheden, zowel de technische, tactische als fysieke.

Ten tweede kun je de verdediging natuurlijk afstemmen op de aanvalsmogelijkheden van de tegenstander. Wanneer de passer-loper van je tegenstander heel gemakkelijk diagonaal langs het blok slaat, dan kun je daar rekening mee houden in je veldverdediging. Heeft hun diagonaal de neiging om veel te prikken of te shotten? Zorg dan dat jouw verdediging daarop is ingesteld en zet iemand klaar kort achter het blok.

Tot slot is de veldverdediging natuurlijk erg afhankelijk van jullie eigen gemaakte blokafspraken. Als de blokkering goed rechtdoor dicht zit, hoeven daar niet twee man in het achterveld te verdedigen. Die kunnen zich dan in de diagonale lijn opstellen.

Kortom, jouw keuze is grotendeels afhankelijk van drie dingen:

• de mogelijkheden van de spelers zelf, zowel technisch als tactisch en fysiek
• de aanvalsmogelijkheden van de tegenstander
• de gemaakte blokkeerafspraken

De benaming van de systemen

De benamingen van de verdedigingssystemen bestaan uit drie cijfers:

Het eerste cijfer geeft het aantal spelers aan dat vooral een blokkerende taak heeft.
Het tweede cijfer geeft het aantal spelers aan dat verantwoordelijk is voor de korte ballen achter blok
Het derde cijfer het aantal diepe verdedigers aan.

Het 3 – 1 – 2 systeem

In dit systeem is de middenachter verantwoordelijk voor de blokdekking. Hij schuift met de aanval mee en gaat aan de binnenkant van het blok juist buiten de 3-meterlijn zitten. Je ziet dat de spelers niet zo veel hoeven te verplaatsen. Dit systeem is daarom erg gemakkelijk uit te voeren.

De zwakke plek van dit systeem zit in het midden achterin het veld.

3 – 2 – 1 systeem (blok dia)

In het 3-2-1-systeem zijn er twee achterspelers verantwoordelijk voor de tips achter het blok, namelijk de spelers op positie 1 en positie 5. Dit wordt ook wel rotatieverdediging genoemd, omdat alle verdedigende spelers bij een aanval over links naar rechts draaien en andersom. Een nadeel van dit systeem is de grote verplaatsing die verdediger 6 moet maken. Een voordeel is dat de aanval van de middenman van de tegenstander beter te verdedigen is dan bij een 3-1-2-systeem. De zwakke plek zit bij dit systeem in het centrum van het veld.

3-2-1 systeem (blok recht)

Je kunt als trainer ook de afspraak maken om met de blokkering de lijn dicht te zetten. In dat geval is het voor verdediger 6 niet noodzakelijk om op de lijn te verdedigen, de blokkering schermt immers deze aanvalsrichting af. De verdediger 6 blijft in het midden of gaat iets richting positie 5. Alle verdedigers behalve speler 6 roteren dezelfde kant op. De plaatsing van de blokkering is hier veel eenvoudiger, we hebben drie verdedigers in de diagonaal en verdediger 6 hoeft minder te verplaatsen.

Dit 3-2-1-systeem is handig als de speler op positie 1 een zwakke(re) verdediger is. Wanneer deze verdediger ook de spelverdeler is, is een bijkomend voordeel dat de afstand tot het net tijdens de penetratie erg klein is.

2 – 1 – 3 systeem

In dit systeem schuift de voorspeler die niet blokkeert (vrije netverdediger) achter de blokkering. Vooral wanneer speler 4 de middenblokkering ondersteunt is dit systeem eenvoudig. Ook staat de spelverdeler (vaak één van de betere verdedigers) meestal op positie 1 en kan die dus nu zijn steentje aan de verdediging bijdragen. Een nadeel van dit systeem is dat speler 4 na de verdediging een grote afstand moet afleggen om weer op zijn eigen positie aan te vallen. Een ander nadeel komt voor wanneer de spelverdeler voorspeler is en er bij de tegenstander op positie 2 wordt aangevallen. De spelverdeler staat opgesteld achter het blok en kan nog lastig de tweede bal geven als hij zelf niet heeft verdedigd.

2 – 0 – 4 systeem

In het geval dat de tegenstander bijna geen tipballen over het blok speelt, is het misschien wel verstandig om geen enkele verdediger als blokdekker te laten fungeren. We hebben dan vier diepe verdedigers. De verdedigers op positie 1 en 4 zijn nu verantwoordelijk voor de eventuele tips (1 voor de tips achter het blok, 4 voor tips in het centrum). Een voordeel van dit systeem is dat je vier verdedigers in het achterveld hebt.

En verder?

Zoals gezegd zijn er nog veel meer mogelijke opstellingen. Bovendien kan het voorkomen dat er geen 2-blok aan de buitenkant kan worden geformeerd, bijvoorbeeld als de middenblokkeerder volledig voor de tempo-aanval op midden gaat, of door zijn middenaanvaller naar de verkeerde kant wordt gedwongen. In dit geval zal de verdedigingsopstelling moeten worden aangepast.

Zorg er in elk geval voor dat je weet wat jouw spelers kunnen, hoe je tegenstanders het liefste aanvallen en dat de veldverdediging goed is afgestemd op de netverdediging.

Meer weten?

Wil je meer weten over spelsystemen? We geven geregeld workshops, VT2- en VT3-opleidingen en beginnerscursussen. Kijk eens op onze kalender.

We komen ook graag bij verenigingen langs om clinics of workshops te geven, bijvoorbeeld over spelsystemen. Stuur ons een mailtje (info@volleybalopleidingen.nl) of bel ons als je daarin geïnteresseerd bent. Zie onze contactpagina voor de contactgegevens per regio.